Ακούγοντας την κόρη μου να μου μιλά για το τι συζητά με τους συμμαθητές της στα διαλείμματα του σχολείου -και μένοντας συχνά άναυδη από αυτά που ακούω- αναπόφευκτα αναρωτιέμαι αν είμαι περισσότερο ή λιγότερο τυχερή από τους άλλους γονείς που δεν έχουν την παραμικρή ιδέα…
Πώς ξέρω ότι δεν έχουν ιδέα; Τους ρώτησα ευθέως: “Εσάς σας έχουν ρωτήσει τι είναι οι sex dolls;”
Γιατί εμένα με έπιασε μια μέρα και με ρώτησε. Κρυφά από τη μικρότερη αδερφή της. Επειδή άκουσε να τις αναφέρει μια συμμαθήτριά της (!), η οποία τις είχε δει στο YouPorn (!). Και όταν της είπα, ότι είναι κάτι που δεν την αφορά καθόλου σε αυτή την ηλικία, επέμεινε: “Θα μου πεις ή να μπω να το ψάξω μόνη μου;”
Η κόρη μου είναι 11. Δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ, ότι στα 11 θα μιλούσαμε για sex dolls, YouPorn και σχέσεις με άτομα του ίδιου φύλου. Οι ερωτήσεις γίνονται μέρα με τη μέρα όλο και πιο δύσκολες. Προσπαθώ να θυμηθώ, αν στην ηλικία της είχα τους ίδιους προβληματισμούς. Σίγουρα δεν είχα την ίδια πληροφόρηση -δεν υπήρχε ακόμα τότε ένα τουλάχιστον tablet σε κάθε παιδικό δωμάτιο. Και οι ροζ ταινίες στην τηλεόραση ξεκινούσαν πολύ αργά κάθε βράδυ.
“Μαμά, εγώ πώς θα καταλάβω αν μου αρέσουν τα κορίτσια ή τα αγόρια;”
Σε μια άλλη επιδρομή, η κόρη μου ήρθε ένα μεσημέρι και μου ανακοίνωσε, ότι η τάδε συμμαθήτριά της “τα έφτιαξε” με ένα κοριτσάκι από την Έκτη. “Τι σημαίνει τα έφτιαξε;”, τη ρώτησα. “Είναι ζευγάρι μαμά!”, μου είπε. “Την αγαπάει!” Δεν ρώτησα παραπάνω, επέλεξα να μη δώσω έκταση.
Ωστόσο, λίγη ώρα αργότερα ήρθε ξανά προβληματισμένη. “Μαμά, εγώ πώς θα καταλάβω αν μου αρέσουν τα κορίτσια ή τα αγόρια;”
Η κόρη μου έχει γράψει ένα ρομαντικό ποίημα για τον συμμαθητή της, με τον οποίον δηλώνει ερωτευμένη -χωρίς την παραμικρή ανταπόκριση. Αυτό, όμως, δεν απαντά απαραίτητα στον προβληματισμό της. Οι σχέσεις ανάμεσα σε άτομα του ίδιου φύλου λαμβάνουν πλέον χώρα ανοιχτά. Το ίδιο και οι συζητήσεις στο σπίτι μας πάνω σε αυτές. Ξέρει πολύ καλά από μικρή, ότι δύο άτομα του ίδιο φύλου μπορούν να παντρευτούν. Συχνά γίνονται και γονείς. Δεν της κάνει καμία εντύπωση. Στα δικά μας παιδικά χρονιά δεν θα μας περνούσε καν από το μυαλό. Σήμερα, όμως, είναι παράλογο, ένα παιδί να αναρωτιέται;
Με έπιασε, ωστόσο, εντελώς απροετοίμαστη. Αποφάσισα να της μιλήσω με ειλικρίνεια και φυσικότητα, όπως κάνω πάντα. “Απλά το ξέρεις. Νιώθεις διαφορετικά με το αγόρι ή το κορίτσι που σου αρέσει. Η καρδιά σου χτυπά λίγο πιο δυνατά, ίσως ντρέπεσαι, σκέφτεσαι πώς θα ήταν αν πιανόσασταν χέρι-χέρι και τέτοια πράγματα…”
Τι πρέπει, όμως, πραγματικά να πούμε; Είμαστε μια πολύ διαβασμένη και αρκετά πιο ανοιχτόμυαλη γενιά νέα γονιών, ωστόσο η εποχή της πανσεξουαλικότητας που διανύουμε μοιάζει λίγο αχαρτογράφητη.
Για έναν νέο άνθρωπο σήμερα, οι σεξουαλικές εμπειρίες με άτομα του ίδιου φύλου δεν αποτελούν ταμπού. Για τους γονείς του, όμως; Και -ακόμα περισσότερο- για το μέλλον του;
Αλεξάνδρα Καππάτου: “Μέχρι τα 11 και τα 13 χρόνια τα παιδιά δεν έχουν ακόμα αποσαφηνίσει τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό”
“Καταρχάς είναι μεγάλη νίκη στην επικοινωνία γονέα-παιδιού, το να έχει το παιδί το θάρρος να ξεκινήσει μια τέτοια συζήτηση”, λέει στο Infokids.gr η ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος κ. Αλεξάνδρα Καππάτου. Η ίδια μας επιβεβαιώνει πως τέτοιες συζητήσεις γίνονται κατά κόρον στο σχολικό προαύλιο, ειδικά μεταξύ κοριτσιών προεφηβικής-εφηβικής ηλικίας.
“Πολλές φορές, επειδή ένα παιδί μπορεί να νιώθει ισχυρή έλξη για άτομα του ίδιου φύλου, ενδέχεται να μπερδευτεί ως προς τη σεξουαλική του προτίμηση. Εξάλλου, τα παιδιά συχνά θέλουν να τονίσουν τη διαφορετικότητα και μέσα στο πλαίσιο της επανάστασής τους βγαίνει και αυτό το κομμάτι -είναι κάτι που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια. Είναι ένα ζήτημα που από την Ά και Β’ Γυμνασίου είναι πολύ συχνό στις συζητήσεις των παιδιών, στην πρώτη φάση της εφηβείας αλλά και πιο μετά. Στην εφηβεία, η σωματική έλξη μπορεί να μη συμπίπτει με την συναισθηματική. Δηλαδή ένας έφηβος μπορεί να διεγείρεται σεξουαλικά από άτομα του ίδιου φύλου, π.χ. από ένα τυχαίο άγγιγμα, αλλά συναισθηματικά να έλκεται από το αντίθετο φύλο. Και αυτό είναι λογικό να μπερδεύει ένα παιδί. Εξάλλου, η ταυτότητα φύλου δεν πρέπει να συγχέεται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Δηλαδή, ένα αγόρι που έλκεται από αγόρια δεν σημαίνει ότι νιώθει κορίτσι” λέει η κ. Καππάτου.
Και συνεχίζει: “Ας μην ξεχνάμε, ότι στην εφηβεία υπάρχει μία έκρηξη ορμονών. Αυτή δημιουργεί στα παιδιά μια μεγάλη αναστάτωση και πράγματα στα οποία πριν δεν έδιναν σημασία, τώρα τα βλέπουν με διαφορετικό τρόπο. Ακόμα και οι νέοι γονείς, παρόλο που είναι πιο προοδευτικοί και ανοιχτοί, πάντα αναστατώνονται με τέτοιες συζητήσεις με τα παιδιά τους, ειδικά αν τα παιδιά τους δηλώσουν, ότι είναι ομοφυλόφιλα”.
Τι λέμε στο παιδί, όταν δηλώνει προβληματισμό για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό;
“Αν πρόκειται για παιδί στην αρχή της εφηβείας, ασφαλώς του λέμε ότι είναι πάρα πολύ νωρίς ακόμα και ότι μέχρι τα 18 διαμορφώνεται ακόμα ο προσανατολισμός του ατόμου και τότε μπορεί να κατασταλάξει στο τι αισθάνεται. Ωστόσο, η πραγματικότητα μπορεί να μας διαψεύσει.
Αυτό που πρέπει τα παιδιά να καταλάβουν είναι, ότι δεν μπορούμε να διαλέξουμε τι θα είμαστε. Μέχρι τα 11 και 13 δεν έχουν ακόμα αποσαφηνίσει τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό, στη διαμόρφωση του οποίου, σύμφωνα με έρευνες, μπορεί να συμμετέχουν διάφοροι παράγοντες (βιολογικοί, αναπτυξιακοί, κοινωνικοί που σχετίζονται με το περιβάλλον του γονιού). Πάντως, δεν έχουμε ενδείξεις, ότι πρόκειται για μια επιλογή που μπορούμε να επηρεάσουμε εμείς, οι γονείς.
Ακόμα κι αν ένα παιδί εκφράσει, ότι είναι ερωτευμένο με τον φίλο ή τη φίλη -αν το εκφράσει, που εγώ το θεωρώ αυτό νίκη για την επικοινωνία γονέα και παιδιού- ο γονιός θα πρέπει να είναι ανοιχτός και να κάνει τις απαιτούμενες συζητήσεις, χωρίς τον παραμικρό πανικό. Παρόμοιες συμπεριφορές, δεν σημαίνουν, ότι το παιδί θα ακολουθήσει απαραίτητα ομοφυλοφιλική κατεύθυνση. Γι’αυτό και παρατηρούνται συνήθως στην αρχή της εφηβείας. Μέχρι το τέλος της εφηβείας, συνήθως ο έφηβος προχωρά σε σχέση με το άλλο φύλο.
Τα παιδιά σε κάθε περίπτωση θέλουν να νιώσουν ελεύθερα. Ότι μπορούν να πειραματιστούν -όπως κάνουν και σε διάφορους άλλους τομείς. Τα παιδιά ακόμα δοκιμάζουν.
Δεν μπορούμε, όμως, να βιαζόμαστε και κυρίως να μην πανικοβαλλόμαστε. Να μην τρομάζουμε.
Ακούμε τα παιδιά μας, εξηγούμε ψύχραιμα, ότι είναι πολύ νωρίς για να θεωρήσουν δεδομένο αυτό που σκέφτονται ή νιώθουν τώρα. Ότι μπορεί να συμβεί να νιώσουν έλξη ακόμα και για άτομο του ίδιου φύλου, όμως αυτό δεν μαρτυρά κάτι για τις μελλοντικές τους επιλογές, γιατί ακόμα ψάχνονται.
Θα ρωτήσουμε τα παιδιά, αν το έχουν μοιραστεί αυτό και με άλλους φίλους και ποια είναι η άποψη εκείνων, γιατί και άλλοι φίλοι μπορεί να νιώθουν έτσι.
Δεν αμφισβητούμε τα συναισθήματά τους, δεν τα κοροϊδεύουμε, δεν τα απειλούμε. Ούτε λειτουργούμε περιοριστικά, ούτε απαγορεύουμε την παρέα με το άλλο παιδί, για το οποίο το παιδί μας εξέφρασε συναισθήματα. Όμως, μπορούμε να φροντίσουμε την επικοινωνία μας.
Να ευχαριστήσουμε το παιδί που μας εκμυστηρεύεται αυτό που νιώθει. Να του πούμε, ότι τα συναισθήματά του είναι σεβαστά, όμως είναι ακόμα νωρίς.
Κι αν το παιδί επιμένει σε αυτό, μπορούμε να μιλήσουμε με έναν ειδικό που θα βοηθήσει το παιδί να καταλάβει αν πρόκειται για ένα μπέρδεμα ή αν είναι κατασταλαγμένο. Στην πρώτη περίπτωση, το βοηθάμε να ξεμπερδευτεί. Στη δεύτερη, το στηρίζουμε ώστε να μην αποκτήσει δευτερογενή, ψυχολογικά προβλήματα.
Πάντως, τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, τέτοιες συζητήσεις ακούγονται πολύ συχνά -δεν μας κάνουν πλέον καμία εντύπωση. Πρόκειται για συζητήσεις που κάνουν τα παιδιά κατά κόρον στα προαύλια των σχολείων -και δυστυχώς όχι με τους γονείς.”
Η κ. Καππάτου καταλήγοντας απευθύνεται στους γονείς: “Δεν πιέζουμε το παιδί να πάρει κάποια απόφαση για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Για πολύ καιρό μπορεί να είναι μπερδεμένο -χρειάζεται χρόνο. Πρέπει οι χειρισμοί μας να είναι προσεκτικοί, ήρεμοι και ψύχραιμοι. Γιατί ένα παιδί μπορεί να νιώθει τρομοκρατημένο από αυτά που σκέφτεται και νιώθει. Αυτό που του συμβαίνει είναι κάτι σύνηθες για ένα παιδί στην ηλικία του και με την πάροδο των ετών θα ξεκαθαρίσει μέσα στο μυαλό και την καρδιά του”.
Διαβάστε ακόμα:
Παιδί και σεξουαλικότητα: Πότε ξεκινάει και πότε χρειάζεται όρια;
