Οι γονείς αναρωτιούνται: “Είναι τα βιολογικά προϊόντα πράγματι υγιή;” – Απαντά ο χημικός Βαγγέλης Ντάλης

Τα νέα είναι καλά. Τα βιολογικά προϊόντα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα είναι πράγματι βιολογικά. Διπλοελεγμένα από επίσημους φορείς. Υπάρχουν και κακά νέα. Η βιολογική παραγωγή στη χώρα μας περνάει κρίση καθώς τα στρέμματα που καλλιεργούνται χωρίς χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα τα τελευταία χρόνια μειώνονται. Το 2007 2,8 εκ. στρέμματα στην Ελλάδα καλλιεργούνταν βιολογικά, το 2009 3,3 εκ. στρέμματα αλλά το 2011 έπεσαν στα 2,1 εκ., σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η κρίση που λέγαμε και που έκανε τους καταναλωτές να στραφούν σε ό,τι φθηνότερο υπήρχε στην αγορά βάζοντας σε δεύτερη μοίρα την ποιότητα.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση εισάγει βιολογικά προϊόντα από 11 χώρες (Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Αργεντινή, Κόστα Ρίκα, Ινδία, Ισραήλ, Τυνησία, Ελβετία, ΗΠΑ, Καναδάς, Ιαπωνία) που ακολουθούν κανόνες παραγωγής ανάλογους με τους δικούς της. Επίσης εισάγει βιολογικά προϊόντα από συνολικά 130 χώρες του κόσμου βάσει της πιστοποίησης από φορείς που έχουν ελεγχθεί και αναγνωριστεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Εισάγονται κυρίως καφές, κακάο, μέλι, αλλά και φρούτα και λαχανικά. Κάποια από αυτά παράγονται ή μπορούν να παραχθούν και στην Ελλάδα. Οι εδαφικές προδιαγραφές υπάρχουν. Γιατί δεν το κυνηγάμε; Δεν είναι ότι δεν θέλουμε δουλειές. Είναι ότι δεν ξέρουμε πώς να το κάνουμε. Είναι γιατί η επιχειρηματικότητα του μικροπαραγωγού έχει μείνει ακόμα στο επίπεδο του «χωρίς μεσάζοντες». Που κι αυτή, αν δεν υπήρχε η βοήθεια ανθρώπων και πρωτοβουλιών όπως αυτή η αξιέπαινη που αναπτύσσεται στο Γαλάτσι, θα έμενε ακόμα στο επίπεδο των όμορων περιοχών. Στην εποχή του διαδικτύου και του ανοίγματος των συνόρων, οι μικροπαραγωγοί δεν μπορούν να συνεταιρισθούν ακόμα για να σχηματίσουν μεγάλες και εξαγωγικού προορισμού εταιρείες πανευρωπαϊκής δράσης. Κάποια στιγμή θα το κάνουν όμως οι μεγάλες πολυεθνικές, όπως έγινε και στα γαλακτοκομικά προϊόντα και τότε θα είναι πολύ αργά για τον τόπο.

Είναι όμως πραγματικά χωρίς χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα τα βιολογικά προϊόντα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα; Είμαστε καχύποπτοι γιατί ζούμε στη χώρα που το βουλγάρικο ή ρουμάνικο αρνί του Πάσχα βαπτίζεται μέσα σε μια νύχτα ελληνικό και η τσιπούρα ιχθυοτροφείου βαπτίζεται σε κάποιες τουριστικές περιοχές «πελαγίσια». Οι έλεγχοι υπάρχουν. Οι έλεγχοι των ελληνικών βιολογικών προϊόντων που κυκλοφορούν στην αγορά πραγματοποιούνται από 15 ιδιωτικούς φορείς οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την παρακολούθηση της διαδικασίας καλλιέργειας βιολογικών προϊόντων και οι οποίοι παρέχουν και τις ανάλογες πιστοποιήσεις. Οι οργανισμοί αυτοί οφείλουν να εξετάζουν τουλάχιστον το 5% των βιολογικών προϊόντων που παράγουν – διακινούν οι πελάτες τους για υπολείμματα φυτοφαρμάκων και, σε περίπτωση που ανακαλύψουν πρόβλημα, πρέπει να διαγράφουν από τις λίστες τους τον παραβάτη.

Ο ΕΛΓΟ (Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός) «Δήμητρα» με τη σειρά του έχει την αρμοδιότητα της αδειοδότησης και επίβλεψης των οργανισμών αυτών, πρέπει να ελέγχει δηλαδή ότι κάνουν καλά τη δουλειά τους και άρα τα προϊόντα που φτάνουν στην αγορά είναι πραγματικά αυτό που ισχυρίζονται οι ετικέτες τους. Ωστόσο εδώ και πολλά χρόνια ο οργανισμός δεν είχε πραγματοποιήσει ελέγχους, με αποτέλεσμα πολλές φορές να κυκλοφορούν φήμες για το ότι εταιρείες πιστοποίησης κάνουν τα στραβά μάτια στους παραβάτες -που προφανώς είναι πελάτες τους και άρα δεν θέλουν να τους χάσουν-, χωρίς όμως να υπάρχουν δεδομένα. Ευτυχώς ο ΕΛΓΟ επαναδραστηριοποιήθηκε και σε ελέγχους που πραγματοποίησε σε βιολογικά φυτικά προϊόντα που πωλούνται σε σούπερ μάρκετ και λαϊκές, μόνο σε δύο δείγματα εντοπίστηκαν υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Ακόμα και σε αυτά, τα φυτοφάρμακα βρίσκονταν κάτω από τα όρια, αλλά -σύμφωνα με τη νομοθεσία- τα βιολογικά προϊόντα απαγορεύεται να έχουν υπολείμματα.

Συγκεκριμένα, τον Δεκέμβριο του 2014 ελήφθησαν δείγματα 28 προϊόντων φυτικής προέλευσης βιολογικής γεωργίας (μήλα, πορτοκάλια, ρόδια, κυδώνια, γκρέιπ-φρουτ, πατάτες, μπρόκολο, τομάτες, πιπεριές, σπανάκι, κρεμμύδια ξερά, πράσινες ελιές, μελιτζάνες, μαρούλι). Οι αναλύσεις των δειγμάτων έγιναν από το διαπιστευμένο Εργαστήριο Υπολειμμάτων Γεωργικών Φαρμάκων του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου, προκειμένου να εξετασθούν για την εύρεση υπολειμμάτων φυτοπροστατευτικών προϊόντων για 353 ουσίες. Διαπιστώθηκε ότι από το σύνολο των εξετασθέντων δειγμάτων μόνο σε δύο δείγματα (πατάτα και μπρόκολο) ανιχνεύθηκε η παρουσία ενός και δύο φυτοφαρμάκων αντίστοιχα. Τα δύο αυτά προϊόντα δεν είχαν υψηλές συγκεντρώσεις υπολειμμάτων, αλλά δεν θα έπρεπε να χαρακτηρίζονται βιολογικά.

Τα νέα είναι καλά λοιπόν. Μπορούμε να εμπιστευόμαστε τα βιολογικά προϊόντα. Δεν είναι μόνο η αύξηση της ποσότητας αλλά και της επικινδυνότητας των φυτοφαρμάκων που χρισιμοποιούνται, με ό,τι αυτό σημαίνει για το πιάτο μας, το νερό που πίνουμε αλλά και το περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Είναι που βλέπουμε γύρω μας την αύξηση των ιατρικών περιστατικών και των παθήσεων που έχουν ως βάση τους τη διατροφική αλυσίδα. Είναι που βλέπουμε την επέλαση των μεταλλαγμένων και στην Ευρώπη. Είναι που βλέπουμε τους υπόλοιπους ευρωπαίους να κάνουν στροφή στις βιολογικές καλλιέργειες αυξάνοντας και τις καλλιεργούμενες εκτάσεις και τις ποσότητές τους. Κάτι περισσότερο ξέρουν από εμάς, μάλλον.
Και όσο για την «πολυτέλεια» του πράγματος, αρκεί να πούμε ότι η βιολογική γεωργία καταναλώνει 45% λιγότερη ενέργεια από ό,τι η συμβατική, εκλύει 40% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, άρα βοηθάει στην καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου και το σημαντικότερο : δίνει τρεις φορές μεγαλύτερο εισόδημα στους παραγωγούς της !
Με τις υγείες μας.

Ντάλης Βαγγέλης – χημικός

Διεύθυνση Σπουδών των φροντιστηρίων « π ρ ό τ α σ η »