Το ψωμί που φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή, τις παραμονές των Χριστουγέννων.
Το Χριστόψωμο είναι το ψωμί που φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή, τις παραμονές των Χριστουγέννων. Το ζύμωμά του αποτελεί μια ιεροτελεστία όπου οι γυναίκες τραγουδούν «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει». Αρχικά πλάθουν το ζυμάρι και παίρνοντας τη μισή από τη ζύμη φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη μισή φτιάχνουν με λωρίδες έναν σταυρό. Στο κέντρο του σταυρού βάζουν ένα άσπαστο καρύδι ή ένα αυγό, συμβολίζοντας τη γονιμότητα. Την υπόλοιπη επιφάνεια τη διακοσμούν με διάφορα σχήματα, όπως λουλούδια, φύλλα, καρπούς, ή πουλιά. Η διακόσμηση αυτή τονίζει το σκοπό του χριστόψωμου και εκφράζει τις προσδοκίες των πιστών για καλή σοδειά και παραγωγή των ζώων.
Την ημέρα των Χριστουγέννων, κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού γεύματος, ο νοικοκύρης του σπιτιού παίρνει το χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σ” όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονται στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Πολλοί παρομοιάζουν τη διαδικασία αυτή, με το μυστήριο της Θείας κοινωνίας. Το έθιμο του Χριστόψωμου διατηρείται σε ελάχιστα μέρη της Ελλάδας και κυρίως στην Κρήτη. Αποτελεί μια συνήθεια βαθιά ριζωμένη και θεωρείται έργο θείο και έθιμο καθαρά Χριστιανικό. Κατά τόπους, το συναντάμε σε παραλλαγές μορφών ή ονομασιών όπως: «το ψωμί του Χριστού», «Σταυροί», «βλάχες» κ.ά.
Συνταγή για χριστόψωμο:
Υλικά
600 γραμμ. αλεύρι
300 γραμμ. αλεύρι τσουρεκιού
200 γραμμ. αλεύρι ολικής άλεσης
100 γραμμ. πρόβειο γιαούρτι με πέτσα
60 γραμμ.νωπή μαγιά
2 κ.σ. μέλι
1½ κ.σ. αλάτι
100 γραμμ. ψιλοκομμένα καρύδια
1 πρέζα μπαχάρι
1 πρέζα μοσχοκάρυδο
2½ ποτήρια) νερό χλιαρό
Για το στόλισμα
καρύδια ολόκληρα
γαρίφαλα (καρφάκια)
αμυγδαλόψιχα
σουσάμι
διάλυμα αυγού (κρόκος + 2 κ. σ. γάλα)
Βάζουμε σε λεκάνη ζυμώματος όλα τα είδη αλευριού και τα ανακατεύουμε με το χέρι. Πιάνουμε τη μαγιά διαλύοντάς τη σε κανάτα μαζί με το μέλι και το 1/2 ποτήρι νερό. Αφήνουμε για 8΄-10΄ σκεπασμένη τη μαγιά να ενεργοποιηθεί (να αφρίσει ελαφρά η επιφάνειά της). Κάνουμε λακκούβα στο αλεύρι και προσθέτουμε την ενεργοποιημένη μαγιά, το γιαούρτι, το μπαχάρι, το μοσχοκάρυδο. Ρίχνουμε το αλάτι στο χλιαρό νερό και τ’ ανακατεύουμε. Το προσθέτουμε στα υπόλοιπα υλικά και αρχίζουμε να ζυμώνουμε μέχρι όλα τα υλικά να μαζευτούν σε μπάλα. Όταν γίνει αυτό προσθέτουμε τα καρύδια και συνεχίζουμε το ζύμωμα.
Βγάζουμε τη ζύμη στον πάγκο και τη ζυμώνουμε για 8΄-10΄ μέχρι να αφρατέψει καλά. Την τοποθετούμε σε λαδωμένο βαθύ μπολ. Τη σκεπάζουμε καλά και την αφήνουμε να διπλασιαστεί σε όγκο, περίπου 1 ώρα αν είναι σε χλιαρό σημείο ή γύρω στη 1½ ώρα αν είναι στον πάγκο. Τότε τη βγάζουμε στον πάγκο. Κόβουμε ένα κομμάτι όσο ένα μήλο για το στόλισμά της. Την τοποθετούμε σε λαδωμένο ταψί Νο 30 ή 32. Την πατάμε ελαφρά να ισιώσει η επιφάνεια. Πλάθουμε με το μικρό κομμάτι που κρατήσαμε δύο φιτίλια και τα τοποθετούμε σταυρωτά πάνω στο ψωμί. Βάζουμε στο κέντρο ένα καρύδι και γύρω γύρω τόσα καρύδια όσα είναι τα μέλη της οικογένειας.
Γαρνίρουμε κατά μήκος του σταυρού με αμύγδαλα και μπήγουμε γαρίφαλα. Σκεπάζουμε το χριστόψωμο και το αφήνουμε ν’ ανέβει ξανά και να καλύψει όλη την επιφάνεια του ταψιού. Για 35΄-40΄ αν είναι σε ζεστό σημείο ή 1 ώρα περίπου αν είναι στον πάγκο. Τότε αλείφουμε προσεκτικά με πινέλο το ψωμί με το διάλυμα αυγού. Ψήνουμε στους 160οC στις αντιστάσεις για 50΄ με 1 ώρα να ροδίσει και να φουσκώσει.
Διαβάστε επίσης:
Τα 9 πιο πρωτότυπα χριστουγεννιάτικα έθιμα από όλο τον κόσμο
Ποια είναι η ιστορία της κάλτσας που κρεμάμε στο τζάκι τα Χριστούγεννα;
H συγκινητική ιστορία ενός νεογέννητου μωρού πίσω από χριστουγεννιάτικο τραγούδι «White Christmas»
